الامام الصادق(ع): «العامل علی غیر بصیرةٍ کالسّائر علی غیر الطّریق و لا یزیده سرعة السیر من الطریق الا بعدا». از وظایف مهم متولیان تعلیم و تربیت، تبیین کامل مسیر برای متّربی و توجه جامع به نیازهای تعلیمی و تربیتی او است. طلبه برای ادامه پرشور سلوک طلبگی و تضمین سلامت حرکت خود به راهنمایی و بهره گیری از تجارب دیگران نیازمند است و هر چه بیشتر با فضای حوزه های علمیه و رسالت آینده خود آشنا شود و از موقعیت فعلی و آینده کاری خود آگاهی افزون تری داشته باشد، زمینه بهره گیری از امکانات و فرصت ها بیشتر نصیب او می گردد و با بصیرت بالاتری پیش خواهد رفت. بر این اساس و با توجه به این که یکی از مهم ترین نگرانی های مسئولان مدارس علمیه، ایجاد انگیزه تعلّم و تربّی در طلاب است، مدیران و متولّیان پرورشی معمولاً برای دست یابی به این هدف از «ارتباط صمیمی با طلاب» بهره می گیرند، مشکلات شخصی، خانوادگی و جمعی آنها را شناسایی می کنند، شبهات آنها را استخراج می نمایند و توان خود را در راه رفع آن به کار می گیرند. علی رغم این تلاش مبارک که از دیرباز، به گونه ای سنتی در حوزه های علمیه رواج داشته، کمتر اثر مکتوبی به عنوان راهنمای طلبه در شناخت حوزه به رشته نگارش در آمده است. چالش های بزرگی که پیش روی طلبه قرار دارد و صفحه ذهن او را می خراشد، بی اعتمادی نسبت به سیستم آموزشی حوزه و بی رغبتی نسبت به علوم حوزوی را در پی دارد؛ اگر همان ارتباط صمیمی و مراقبت های ویژه نباشد، به انصراف طلبه از حوزه منجر می شود.
کتاب «طلبه و راه و رسم طلبگی» در پاسخ به چنین نیازی، تلاش کرده تا با جمع آوری دغدغه های مشترک طلاب مبتدی، آنها را با هدف و رسالت حوزه آشنا سازد و در برنامه ریزی برای استفاده بهینه از فرصت ها و امکانات به آنان یاری برساند. این کتاب در سه فصل تدوین شده است؛ فصل اوّل: برنامه ریزی، فصل دوّم: طلبگی و فصل سوّم: برنامه زندگی.
به نظر می رسد مهم ترین پیام های مورد نظر مؤلّف در فصل دوّم کتاب تمرکز یافته و مبحث برنامه ریزی، تنها مقدمه ای برای تبیین مباحث فصل دوّم کتاب است. مؤلف در فصل سوّم به ارائه یک پیشنهاد عملی برای برنامه زندگی طلبه می پردازد، ولی آن گونه که از آغاز این فصل بر می آید، گویا اصراری بر پیشنهاد خود ندارد و معتقد است، امکان تأمین مقصود کتاب در مدل های پیشنهادی دیگر هم وجود دارد؛ به شرط آنکه قواعد ذکر شده در فصول پیشین به خوبی در نظر گرفته شود.
این اثر در نوع خود اثری کاملاً بدیع است و دقت نظرهای ارزشمندی را به طلاب انتقال می دهد. در مقاله انتهایی این کتاب مؤلف خطاب به مربیان و اساتید، انگیزه خود را از تألیف این مجموعه بیان می کند و اندیشمندان و صاحب نظران را به تألیف آثاری در این موضوع دعوت می نماید. از نقاط قوّت این کتاب می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- پرداختن به موضوعات مهم و کاملاً مورد نیاز.
- مباحث ابتکاری و جدید.
- آشنایی ملموس با نگرانی های طلاب مبتدی.
- استفاده از مثال ها و تمثیل های فراوان.
- جامعیت نگاه