بسم اللّه الرحمن الرحیم
مقدمه
از ویژگی‌های مهم جامعه اسلامی، که در متون دین اسلام به آن تاکید فراوان شده است، انس افراد جامعه با قرآن و اهل بیت(ع) است؛ تا آنجا که پیامبر رحمت، خاتم الانبیاء(ص) در واپسین ایام عمر خویش فرمودند: «إنّي تارک فیکم الثقلین کتاب اللّه و عترتي أهل بیتي؛ ما إن تمسّکتم بهما، لن تضلّوا من بعدي أبداً».
یکی از بهترین شیوه‌های انس با قرآن و اهل بیت(ع)، حفظ الفاظ قرآن و کلمات گهربار امامان معصوم(ع) است. در متون روایی نیز به مسئلۀ حفظ قرآن توجه شده است و مسلمانان را بدان تشویق کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است؛ چون صاحب قرآن وارد بهشت می‌شود، به او گفته می‌شود که بخوان و بالا برو! هر آیه‌ای را درجه‌ای است؛ پس (در آن روز) برتر از درجۀ حافظ قرآن درجه‌ای نیست».
از طرفی واضح است که حفظ قرآن و روایات باید مقدمه‌ای برای فهم معانی و تفسیر الفاظ آن باشد، چرا که آیات و روایات به هدف هدایت بشر نازل و بیان شده است. صحت قرائت و زیباخوانی آیات قرآن نیز از ضرورات دیگر است که باید به آن توجه شود. این ضرورت‌ها نسبت به طلاب علوم دینی و عالمان جامعه دو چندان است؛ چرا که اینان الگو و راهبران جامعه هستند که اگر در هر کدام از این زمینه‌ها کاستی داشته باشند، نقصی آشکار و ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است.
بنابراین، این نوشته، طرحی برای زیباخوانی قرآن، حفظ آیات قرآن و انس طلاب با مفاهیم قرآنی است.
جامعۀ هدف
جامعۀ هدف این طرح، طلاب علوم دینی حافظ کل یا بخشی از قرآن کریم هستند که در ردۀ سنی 14 تا 20 سال مشغول تحصیل می باشند.
ویژگی های طرح
اهداف طرح
هدف از این طرح این است که طلاب حوزۀ علمیه علاوه بر فضل علمی و تسلط بر دروس حوزوی، تسلط قابل قبولی نسبت به حفظ الفاظ قرآن، تثبیت محفوظات سابق، تسلط بر فقه اللغه و مفاهیم قرآن نسبت به محفوظات هر فرد، و زیباخوانی فرازهای قرآنی (ترتیل) داشته باشند. به عبارت دیگر، هدف از طرح، تربیت طلبۀ حافظ قرآن مسلط، خوش خوان، و خوش فهم می‌باشد.
برنامه‌های کلی طرح
- تسلط بر حفظ کل قرآن کریم (در بازه زمانی 2 الی 6 ساله)
- برگزاری یک دوره کامل آموزش ترجمه قرآن کریم
- درس گرفتن تفسیر حداقل 15 جزء قرآن کریم در طول شش سال
- آشنایی ابتدایی با مبانی و قواعد تفسیر
- توجه به ساختار آیات و سور قرآن کریم
- تربیت طلاب مسلط بر موضوعات قرآن کریم (برگزاری کلاس حفظ موضوعی برای طلاب حافظ کل قرآن کریم و افراد داوطلب و مستعد)
- تسلط بر زیباخوانی قرآن کریم برای عموم طلاب مدرسه (حداقل در حد متوسط)
- تربیت مرتل و قاری حرفه ای (از میان افراد مستعد)
- برگزاری دوره زیباخوانی نماز (تجوید الصلاه)
- ایجاد گروه تواشیح (از میان طلاب مستعد)
مراحل اجرای طرح
الف) زیباخوانی
یکی از اهداف این مجموعه، رشد و ارتقاء قرآن آموزان از جهت زیباخوانی آیات قرآن (ترتیل زیبا)، تجوید الصلاه و آشنایی با الحان و نغمات قرآنی و همچنین قواعد تجویدی می باشد.
در هر سال تحصیلی، دوره زیباخوانی به دو صورت می تواند انجام بپذیرد:
به صورت دوره فشرده یک ماهه در تابستان یا در ابتدای سال تحصیلی، و یا به صورت یک جلسه در هفته (متناسب با زمان بندی اساتید مربوطه)
برای این طرح نیز 20 الی 40 ساعت (با توجه به ظرفیت هر پایه تحصیلی) در نظر گرفته شده است.
تمامی اساتید آموزشی و کادر مدرسه و همچنین طلاب، باید در آزمون تجوید الصلاه که هر سال برگزار می شود شرکت کرده و نمره قبولی را کسب نمایند. (به هر فرد مدرک تجوید الصلاه اعطا خواهد شد.)
علاوه بر برنامه های زیباخوانی برای عموم طلاب، از میان قرآن آموزان، تعداد محدودی از افراد، هر هفته از حضور اساتید بین المللی قرائت و ترتیل به صورت تخصصی بهره مند خواهند شد.
گروه تواشیح مدرسه نیز زیر نظر اساتید مطرح کشوری، آماده اجرا خواهند شد.
هر ساله مسابقه ای تحت عنوان زیباخوانی برگزار خواهد شد و به نفرات برتر جوایز نفیسی اعطا خواهد شد.
جلسه هفتگی نیز با حضور یکی از اساتید مطرح کشوری به صورت منظم برگزار می گردد.
ب) برنامه حفظ و تثبیت
با توجه به اینکه مدرسه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام، ویژه حافظین قرآن کریم می باشد، برنامه حفظ و تثبیت قرآن کریم جزء برنامه های آموزشی مدرسه می باشد و تمامی طلاب محترم، موظف به انجام برنامه های حفظ و تثبیت، و شرکت در کلاس های مربوطه می باشند.
افرادی که به هنگام ورود به مدرسه (پایه اول) حافظ بالای 25 جزء قرآن کریم هستند، باید در پایان 2 سال تسلط کامل بر حفظ کل قرآن کریم برای آنها حاصل شود.
طبق برنامه، سایر افراد (زیر 25 جزء) در دو سال اول، 12 جزء قرآن (هر سال، 6 جزء) را حفظ و مابقی محفوظات خود را مسلط خواهند کرد. در صورت عدم تکمیل محفوظات قرآن آموز، طبق برنامه، سالانه 4 جزء به محفوظات ایشان اضافه می گردد.
برای این طرح 219 جلسه آموزشی در هر سال (184 جلسه در طول سال تحصیلی + 35 جلسه در دوره تابستان) در نظر گرفته شده است. ( و در طول شش سال، 1800 ساعت به این طرح اختصاص دارد)
به طور کلی، حداقل برنامه قرآنی روزانه برای تمامی پایه ها، تثبیت دو صفحه (برای کسانی که مشغول تثبیت هستند) و یا حفظ نیم صفحه از قرآن (برای طلابی که مشغول حفظ قرآن هستند) می باشد.
به منظور تشویق طلاب و ایجاد انگیزه بیشتر برای ایشان، طرح های متنوعی اجرا می گردد:
- محافل ماهیانه: در این محافل که ماهی یکبار برگزار می گردد، حافظان قرآن (اعم از اساتید و طلاب محترم) به اجرای برنامه حفظ می پردازند.
- سخنرانی های انگیزشی: در هر فصل، از اساتید برتر در این زمینه استفاده خواهد شد.
- مسابقات متنوع حفظ:
الف: مسابقه تحت عنوان «پنج صفحه (بدون تپق) بخوان و جایزه بگیر» (که به صورت هفتگی انجام خواهد شد). این مسابقه، علاوه بر تشویق به حفظ و تثبیت، به امر زیباخوانی نیز کمک شایانی خواهد کرد.
ب: مسابقات حفظ 5 جزء، 10 جزء، 20 جزء، و حفظ کل
ج: مسابقات لیگ قرآنی: این مسابقات به صورت گروهی برگزار می شود و به گروه برتر جایزه نفیسی اعطا خواهد شد.
د: آزمون کتبی حفظ قرآن کریم
- تقدیر از نفرات برتر کلاس های قرآنی
در پایان هر ترم، از نفرات برتر هر کلاس (که از طرف اساتید قرآنی معرفی خواهند شد) تقدیر می شود.
برگزاری کلاس حفظ موضوعی از دیگر برنامه های این محیط آموزشی می باشد که به صورت اختیاری و در صورت درخواست و تمایل طلاب برگزار می گردد.
ج) انس با مفاهیم قرآنی
طلاب پایه اول، در یک سال تحصیلی، کتب سه جلدی آموزش ترجمه و مفاهیم قرآن کریم (نوشته استاد دکتر علامی) را دو ساعت در هفته آموزش می بینند.
طلاب پایه دوم و سوم نیز دو ساعت در هفته، تفسیر ذکر مبارک را از استاد مربوطه درس خواهند گرفت
از پایه 4 الی 6 به صورت دروس کم حجم (یک روز در هفته) با ساختار آیات و سور قرآن ، مبانی و قواعد تفسیری و برخی تفاسیر معتبر شیعی آشنا خواهند شد.
برای این بخش نیز در هر سال تحصیلی، 64 جلسه (فقط در طول سال تحصیلی) در نظر گرفته شده است.